* GENEL BAKIŞ
Ülkemizin ekonomik ve sosyal açıdan yeterince gelişememiş olan Afrika Kıtası, Orta Asya ve Orta Doğu ülkeleri ile ekonomik ve sosyal açıdan gelişmiş olan Avrupa Birliği ülkeleri arasında bağlantı noktası konumunda olması, bu konuya ilişkin yasal düzenlemelerin yapılmasını zaruri hale getirmiştir.
Türkiye Cumhuriyeti Devleti, bu kapsamda Uluslararası görüşmeler gerçekleştirerek müşterek soruna ortak çözüm için “Sınıraşan Örgütlü Suçlara Karşı Birleşmiş Milletler Sözleşmesini” ve ona ek "Sınıraşan Örgütlü Suçlara Karşı Birleşmiş Milletler Sözleşmesi’ne Ek Kara, Deniz ve Hava Yoluyla Göçmen Kaçakçılığına Karşı Protokolü"nü onaylamıştır. Devamında ise bu anlaşmaların doğal bir neticesi olarak Türkiye Cumhuriyeti Devleti de Göçmen Kaçakçılığını suç olarak kabul etme yönünde irade göstermiştir. Bu kapsamda;
765 sayılı TCK’nın 201/a-1 maddesinde göçmen kaçakçılığı, doğrudan doğruya veya dolaylı olarak maddî menfaat elde etmek maksadıyla, yabancı bir devlet tâbiiyetinde bulunan veya vatansız olan veya Türkiye`de sürekli olarak oturmasına yetkili mercilerce izin verilmemiş bulunan kimselerin Türkiye`ye yasal olmayan yollardan girmelerini veya ülkede kalmalarını, bu kişilerin veya Türk vatandaşlarının yasal olmayan yollardan ülke dışına çıkmalarını sağlamak olarak tanımlanmıştı. İlerleyen süreçte ise kavramları birbirine yakın olmakla birlikte aşağıdaki şekilde kendine kanuni düzenlemeler içerisinde yer bulmaya devam etmiştir.
5237 sayılı TCK’nın 79. maddenin 1. fıkrasında ise, doğrudan doğruya veya dolaylı olarak maddi menfaat elde etmek maksadıyla, yasal olmayan yollardan, bir yabancının ülkeye sokulması veya ülkede kalmasına imkan sağlanması ya da bir Türk vatandaşı veya yabancının yurt dışına çıkmasına imkan sağlanması olarak tanımlanmıştır.
Göçmen kaçakçılığı ile ülkelerin yurda giriş-çıkış ve ülkede kalmaya ilişkin yapılan düzenleme ve kurallar ihlal edilmektedir. Korunan hukuksal değerler; kamu düzeni ve güvenliği olduğu için devlet, bu suçtan zarar gören konumundadır.
* Göçmen Kaçakçılığı Suçunun Maddi Unsurları
Göçmen Kaçakçılığı Suçu 3 farklı seçimlik hareket sonucunda işlenebilir;
- Bir yabancının yasal olmayan yollardan ülkeye sokulması,
- Bir yabancının yasal olmayan yollardan ülkede kalmasına imkan sağlanması
- Bir Türk veya yabancının yasal olmayan yollardan yurt dışına çıkmasına imkan sağlanması .
Yukarıdaki fiillerden herhangi birisinin işlenmesi suçun maddi unsurları açısından yeterlidir. Aynı suç bağlamında birden fazla seçimlik hareketin yapılması durumunda da doğal olarak tek bir göçmen kaçakçılığı suçu oluşacaktır.
Örneğin X isimli şahsın hem sınırdan yasadışı olarak geçirdiği kişilere barınma imkanı sağlaması durumunda birden fazla seçimlik hareket gerçekleştirilmiş olacaktır ancak sanık tek bir suçtan cezalandırılacaktır.
a. Bir yabancının yasal olmayan yollardan ülkeye sokulması
Bir yabancının yasal olmayan yollardan ülkeye girmesi kavramı, yukarıda ismi zikredilen protokolün 3. maddesinin b bendinde, “Giriş yapılan devletin yasal giriş için gerekli koşullarına uyulmaksızın sınırı geçmek anlamına gelir” şeklinde açıklanmıştır. 5682 sayılı Pasaport Yasasında ülkemize yasal yöntemlerle nasıl giriş-çıkış yapılması gerektiği ayrıntılı olarak düzenlenmiştir. Burada belirtilen durumlar haricinde yapılan tüm girişler hukuka aykırılık oluşturmaktadır. (Türk vatandaşlarının yasal olmayan yöntemlerle ülkeye giriş yapması bu suçun unsurlarını oluşturmamaktadır)
b. Bir yabancının yasal olmayan yollardan ülkede kalmasına imkan sağlanması
Yasal yollardan veya yukarıda hukuki olarak açıklamaya çalıştığımız yasal olmayan yollardan Türkiye’ye girmiş olan bir yabancının, ülkede kalmasına imkan sağlanması da TCK’nın 79. maddesine göre göçmen kaçakçılığı suçunu oluşturur.
İmkan sağlama denildiğinde ise geniş bir kavram öbeği karşımıza çıkmaktadır; Örneğin, En çok karşılaşılan fiiller olması hasebiyle bireylerin göçmenlere kalabileceği yer veya çalışabileceği bir iş temini bunlardan bazılarıdır. Yasa koyuncunun bu davranışları tek tek sayması mümkün olmadığından “imkan sağlama” şeklinde bir ibareye yer vermiştir. Bu suçun işleniş biçiminden en sık karşılaşılanlarını paylaşmaya çalışacağız.
Yasal olarak yurda girmiş olmakla beraber, Türkiye’de sürekli olarak oturmalarına yetkili makamlarca karar verilmemiş yabancıların ülkede kalmalarına imkan sağlamak için Örneğin, yasal olmayan yollardan Türkiye'de oturma izni, Türkiye Cumhuriyeti kimliği ve benzeri belgelerin temin edilmesi, göçmenlerin yakalanmamaları için saklanmaları veya barınmalarının temin edilmesi, iş verilmesi diğer koşulların da varlığı halinde bu suçu oluşturabilecektir. Ancak burada şu hususu da hemen belirtmek gerekir: Yurtdışına kaçırılmak istenen bir göçmenin geçici olarak bir yerde (evde, otelde vb.) saklanması, bir yabancının ülkede kalmasına imkan sağlama suçunu oluşturmayacaktır. “Ülkede kalmaya imkan sağlama” içinde sürekliliği bulunduran bir kavramdır. Bu nedenle geçici ve yurt dışına çıkarılma amacına yönelik olarak göçmenlerin sadece bir süre barındırılmaları, yabancının ülkede kalmasına imkan sağlama suretiyle göçmen kaçakçılığı suçunu oluşturmayacağı gibi bu suça teşebbüs olarak da değerlendirilmemelidir.
Yasal olmayan yollardan ülkemizde kalan bir yabancıyı bu durumunu bilerek, normal ücretini vererek, evinde, işyerinde çalıştırma halinde bu suç oluşmayacaktır. Çünkü fail doğrudan doğruya veya dolaylı olarak maddi menfaat elde etmek amacıyla hareket etmemiştir.
c. Bir Türk veya yabancının yasal olmayan yollardan yurt dışına çıkmasına imkan sağlanması
Yukarıda ülkemize yasal giriş koşulları ile birlikte yasal çıkış yolları da kısaca açıklanmıştı. Burada yabancılara ek olarak Türk vatandaşlarının da yasal olmayan yollardan yurt dışına çıkarılmalarına imkan sağlanması durumunda diğer unsurların varlığı halinde göçmen kaçakçılığı suçu oluşacaktır. Uygulamada suçun en sık görünüş şeklini c bendi oluşturmaktadır.
Özellikle Pakistan, Irak, Suriye, İran, Filistin ve Afrika ülkelerindeki insanlar sosyal askeri ve ekonomik sebeplerden öncelikle yaya olarak ülkemiz sınırlarından giriş yapmakta ve daha sonra Avrupa ülkelerine geçiş yapabilmek için İstanbul'a gelmektedirler. Daha sonra insani olmayan koşullarda göçmen kaçakçıları ile anlaşarak gerek Meriç nehri üzerinden gerekse denizden tekne yada şişme botlar marifeti ile Avrupa ülkelerine geçiş yapmaya çalışmaktadırlar. Göçmenlere Türkiye'den yasa dışı çıkış konusunda maddi menfaat karşılığında yardım eden kişiler ise diğer koşullarında varlığı durumunda söz konusu suçtan cezalandırılmaktadırlar.
* Göçmen Kaçakçılığı Suçunun Manevi Unsuru
Suçun manevi unsurunu, doğrudan kastın varlığının yanı sıra “doğrudan doğruya veya dolaylı olarak maddi menfaat elde etmek amacının varlığı oluşturur. Bu suç, kazanç sağlama amacıyla yapılmalıdır. Bu suçun taksirle işlenmesi söz konusu değildir.
Örneğin, dikkat ve özen yükümlüğüne aykırı davranılması sonucu, sürücüden habersiz olarak araca, kaptandan habersiz gemiye veya uçağa saklanılması durumlarında doğal olarak bu suç oluşmayacaktır.
Menfaatin elde edilmesine baktığımızda ise kararlaştırılan paranın alınmış olması, suçun oluşması için gerekli değildir. Doğrudan veya dolaylı maddi yarar sağlanması konusunda anlaşılması, böyle bir vaadin yapılmış olması yeterlidir. Ayrıca menfaatin mutlak surette failin kendisine sağlanması da şart olmayıp bir başkasının yararına olması durumunda da suç oluşur.
* KANUNDA ÖNGÖRÜLEN CEZA
Göçmen kaçakçılığı suçu için hürriyeti bağlayıcı ceza olarak üç yıldan sekiz yıla kadar hapis öngörülmüştür. Bu suç ekonomik çıkar amacıyla işlenmekte olduğundan, hapis cezasının yanı sıra on bin güne kadar adlî para cezasına hükmolunacaktır. TCK’nın 79. maddenin 2. fıkrasında, suçun örgüt tarafından işlenmesi halinde cezanın yarı oranında arttırılacağı belirtilmiştir.
Yazar
Avukat Osman TOPALKARA
UYARIDIR !
Web sitemizdeki tüm içeriklerin telif hakkı Avukat Osman TOPALKARA ve Avukat Sevgi TOPALKARA'ya aittir. Site içeriğinde bulunan hukuki bilgiler kesinlikle öneri ve tavsiye niteliğinde değildir. Sitedeki içeriklerin izinsiz bir şekilde alıntılanması ve paylaşılması yasaktır. Web sitesindeki içeriklerin paylaşılabilmesi için Kilis'te bulunan avukatlık ofisimize ulaşılarak izin alınması gerekmektedir. Ayrıntılı bilgi için lütfen avukatınıza danışınız.
Comments